Duygu ve düşünceleri daha açık ifade etmek, cümlenin yapısını ve duraklama noktalarını belirlemek, okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak, sözün vurgu ve ton gibi özelliklerini belirtmek üzere kullanılan işaretlere noktalama işaretleri denir.Bunlar:
Nokta ( . )
Virgül ( , )
Noktalı virgül ( ; )
İki nokta ( : )
Üç nokta ( … )
Soru işareti ( ? )
Ünlem işareti ( ! )
Kısa çizgi ( - )
Eğik çizgi ( / )
Tırnak işareti ( "…" )
Denden işareti ( " )
Yay ayraç ( )
Kesme İşareti( )
Nokta ( . )
1. Cümlenin sonuna konur.
2.Kısaltmaların sonuna konur.
3.Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur.
4. Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur.
5. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
6. Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
7. Arka arkaya sıralanan virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan sadece sonuncu rakama nokta konur.
8. Üçlü gruplara ayrılarak yazılan büyük sayılarda gruplar arasına konur.
Virgül ( , )
1. Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.
2.Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
3.Cümlede özel olarak vurgulanması gereken ögelerden sonra konur.
4. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan ögeleri belirtmek için konur.
5. Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için konur.
6. Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur.
7. Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerden sonra konur.
9. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, yoo, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, baş üstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur.
10. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek için kullanılır.
11.Sayıların yazılışında, kesirleri ayırmak için konur
Noktalı virgül ( ; )
1. Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.
2. Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
3. Virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden ayırmak için konur.
4. Kendilerinden evvelki cümleyle ilgi kuran ancak, yalnız, fakat, lâkin, çünkü, yoksa, bundan dolayı, binaenaleyh, sonuç olarak, bununla birlikte, öyleyse vb. cümle başı bağlaçlarından önce konur.
İki nokta ( : )
1. Kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur.
2. Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur.
3. Kütüphanecilik alanında yazar adı ile eser başlığı arasına konur.
5. Edebî eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur.
Üç nokta ( ... )
1. Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
2. Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten ötürü açıklanmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur.
3. Alıntılarda; başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konur.
4. Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun muhayyilesine bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur.
5. Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur.
6. Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır.
Soru işareti ( ? )
1. Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur.
2. Bilinmeyen yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.
3. Bir bilginin şüpheyle karşılandığı veya kesin olmadığı durumlarda yay ayraç içinde soru işareti kullanılır.
Ünlem işareti ( ! )
1. Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur.
2. Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
3. Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.
Kısa çizgi ( - )
1. Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur.
2. . Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır.
3. Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için konur.
4. Dil bilgisinde fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır.
5. Dil bilgisinde eklerin başına konur.
6. Dil bilgisinde heceleri göstermek için kullanılır.
7. Eski harfli metinlerin yeni yazıya aktarılmasında Arapça ve Farsça kurallara göre yapılmış tamlamaların, birleşik ve türemiş kelimelerin ögelerini ayırmak için kullanılır.
8. Kelimeler arasında “-den...-a, ve, ile, ilâ, arasında” anlamlarını vermek üzere kullanılır.
9. Bazı terim ve kuruluş adlarında kelimeler arasına konur.
10. Adres yazarken semt ile şehir arasına konur.
11. Matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır.
Eğik çizgi ( / )
1. Şiirlerden yapılan alıntılarda, mısraların yan yana yazılması gereken durumlarda mısraları belirlemek için kullanılır.
2. Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına konur.
3. Adres yazarken semt ile şehir arasına konur.
4. Dil bilgisinde eklerin farklı şekillerini göstermek için kullanılır.
5. Bölme işareti olarak kullanılır.
Tırnak işareti ( “...” )
1. Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.
2. Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır.
3. Kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır.
Denden işareti (")
Bir yazıdaki maddelerin sıralanmasında veya bir çizelgede alt alta gelen aynı sözlerin veya söz gruplarının tekrar yazılmasını önlemek için kullanılır.
Kesme işareti ( ' )
1. Özel adlara getirilen iyelik ve hâl eklerini ayırmak için konur.
2. Yabancı özel adlardan sonra getirilen çokluk ve yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
3. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur.
4. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
5. Dilimizde kolmak, netmek, neylemek, napmak gibi fiiller yoktur. Ancak konuşmada ve vezin dolayısıyla şiirde bu tür kullanılışlar ortaya çıkabilmektedir. Seslerin vezin dolayısıyla şiirde veya konuşma sırasında düştüğünü göstermek için kesme kullanılır.
6. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur.
Perş. Şub. 17, 2011 9:21 pm